Giriş
Kişisel verilerin korunması, kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin korunması açısından oldukça önemli bir konudur. Kişisel verilerin korunması aşamalarında gündeme gelebilecek ihlallere ilişkin gerek 6698 sayılı Kanunda geçen, gerekse Türk Ceza Kanununda geçen cezai yaptırımlar, uygulama aşamasında dikkatli çalışılması gerektiğine işaret etmektedir. Bu noktada en büyük yükümlülük ve sorumluluk veri sorumlusuna aittir. Bu yazımızda veri sorumlusunun kim olduğunu ve yükümlülüklerinin neler olduğuna göz atacağız
Veri sorumlusu kimdir?
İlgili kanuna göre veri sorumlusu, kişisel verilerin işleme amaçlarını ve vasıtalarını belirleyen, veri kayıt sisteminin kurulmasından ve yönetilmesinden sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi ifade eder. Yani veri sorumlusu gerçek kişi ya da kamu kurumu, özel kurum , dernek ya da vakıf gibi tüzel kişilikler olabilir. Tüzel kişiler kişiler verileri işleme konusunda gerçekleştirdikleri faaliyetler kapsamında bizzat kendileri veri sorumlusudur. Böylelikle hukuki sorumluluk tüzel kişinin şahsında doğacaktır. Bu konuda kamu ya da özel sektör tüzel kişileri bakımından bir ayrım gözetilmemektedir.
İlgili kanuna göre veri sorumlusu kişisel verilerin işleme amacı ve yöntemini belirleyen kişidir. Kişisel veri işleme faaliyetlerinin "neden" ve "nasıl" gerçekleşeceği veri sorumlusunun görev alanındadır.
Veri sorumlusu tespiti nasıl yapılır?
Bir işletme ya da kamu kurumu açısından veri sorumlusu tespit edilirken, elde edilen kişisel verilerin; türlerinin, kimlere ait olduğunun,kim tarafından işleneceğinin,işlenme amacının,kullanılma amacının,paylaşılıp paylaşılmayacağının, aktarılacaksa kimlere hangi amaçlarla aktarılacağının,ne kadar süre ile saklanacağının,ilgili kişiler tarafından başvuru yapıldığında verilecek başvuru cevabının kim tarafından belirlendiğine bakılmalıdır. Saydığımız belirlemeler veri sorumlusu tarafından yapılacaktır.
Tüzel kişiler açısından veri sorumluluğu nasıl anlaşılmalıdır?
İlgili kanunda anlatıldığı gibi eğer kişisel veri işleme faaliyeti bir tüzel kişilik bünyesinde gerçekleşiyorsa, veri sorumlusu tüzel kişilik olacaktır. Tüzel kişilik bünyesinde kişisel veri işleme faaliyetini yapan gerçek kişi veri sorumlusu sayılmaz. Veri sorumlusu yükümlülüğü tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili organ veya kişiler vasıtasıyla gerçekleştirilecektir. Tüzel kişilik bünyesinde bulunan kişi veya kişiler veri sorumlusu yükümlülüklerini yerine getirmek üzere görevlendirilebilir. Fakat bu durumda tüzel kişiliğin veri sorumlusu yükümlülüğü ortadan kalkmaz. Bahsettiğimiz kişi ya da kişiler veri sorumlusu olarak adlandırılamaz.
Bir gerçek ya da tüzel kişi aynı anda hem veri işleyen hem de veri sorumlusu olabilir mi?
Bu cevabı verebilmek için önce veri işleyenin tanımını yapmamız gerekecektir. Veri işleyen, veri sorumlusunun verdiği yetkiye dayanarak onun adına kişisel verileri işleyen gerçek veya tüzel kişidir. Veri sorumlusu bu yetkilendirmeyi ayrı bir kişisel veri işleme sözleşmesi ile yapacaktır.Sorumuzun cevabına bakacak olursak bir gerçek ya da tüzel kişi aynı anda hem veri sorumlusu hem veri işleyen olabilir. Örneğin, bir muhasebe şirketi kendi çalışanlarıyla ilgili tuttuğu kişisel veriler bakımından veri sorumlusu sayılırken, müşterisi olan şirketlere ilişkin tuttuğu veriler bakımından ise veri işleyen olarak kabul edilecektir.
Veri sorumlusunun yükümlülükleri nelerdir?
Veri sorumlusunun belli başlı yükümlülükleri aşağıdaki gibidir;
- Aydınlatma yükümlülüğü,
- Veri güvenliğine ilişkin yükümlülükler,
- Veri sorumluları siciline kayıt yükümlülüğü,
- İlgili kişiler tarafından yapılan başvuruların cevaplanması yükümlülüğü,
- Kurul kararlarının yerine getirilmesi yükümlülüğü
Sonuç
Özellikle son zamanlarda önemi daha çok anlaşılan kişisel verilerin korunması hususunda en büyük görev veri sorumlusuna düşmektedir. Veri sorumlusu, kendi kurum veya kuruluşunda, 6698 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasını sağlamak amacıyla gerekli denetimleri yapmak veya yaptırmak zorundadır. Gerek üzerine düşen görev ve yükümlülükler açısından gerekse olası bir ihlal durumunda oluşacak sorumluluk açısından veri sorumlusu görevini dikkatle yerine getirmelidir.
Sonraki yazılarımızda veri sorumlusuna düşen tüm yükümlülükler ayrı ayrı detaylı olarak incelenecektir.
Yazımızın PDF formatına ulaşmak için tıklayınız.
YASAL UYARI Bu çalışma Kamutech Yazılım A.Ş. mevzuat grubu uzmanları tarafından hazırlanmıştır. Makalenin her türlü yayın hakkı Kamutech Yazılım A.Ş.'ye aittir. Kaynak göstermek ve link vermek kaydıyla alıntı yapılabilir.
