İşverenler başta çalıştırdıkları işçilerin verileri olmak üzere faaliyetleri süresince pek çok kişisel veri işlemektedir.Genelde kişilerde kanuna dayalı veri işleme faaliyetlerinde, veya açık rıza alınmasına gerek olmayan veri işleme faaliyetlerinde aydınlatma yapmaya gerek olmadığı yönünde bir yanlış anlaşılma vardır.
Ancak veri sorumluları , verileri işlerken hangi işleme şartına dayanırsa dayansın aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirilmelidir. Yani, bir veri işleme kanuna dahi dayansa o veri işlenmeden önce veri sahibi kanunda aranan usulde aydınlatılmalıdır.
Burda dikkat edilmesi gereken iki temel husus vardır;
1-Her veri işleme faaliyetinde aydınlatmanın yapılması,
2-Yapılan aydınlatmanın kanunda aranan şartlara sahip olması.
Aydınlatma metninde ;
•Veri sorumlusunun ve varsa temsilcisinin kimliği,
•Kişisel verilerin hangi amaçla işleneceği,
•Kişisel verilerin kimlere ve hangi amaçla aktarılabileceği
•Kişisel veri toplamanın yöntemi ve hukuki sebepleri
•11 inci maddede sayılan diğer hakları, konusunda bilgilendirmeye yer verilmelidir.
Aydınlatma yapılırken dikkat edilmesi gereken hususları şu şekilde özetleyebiliriz:
Bu doğrultuda Kurul kararlarıyla da desteklendiği üzere işverenin, işçisine ait kişisel verileri ve özel nitelikli kişisel verileri; aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeden ve hukuka aykırı işlemesi kanuna aykırı olup,bu durum idari para cezası gerekmektedir. Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi 13.000-TL ile 267.000-TL arasında değişen idari para cezası yaptırımı ile cezalandırılmıştır.
İşçisine karşı aydınlatma yapmayan bir işveren hakkında Kurul toplam 250.000-tl idari para cezası vermiştir ;
Karar Tarihi : 20/05/2020 Karar No : 2020/404 Konu Özeti : İşverenin, işçisine ait kişisel verileri ile özel nitelikli kişisel verileri; aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeden ve hukuka aykırı işlemesi
- Kanunun “Veri Sorumlusunun Aydınlatma Yükümlülüğü” başlıklı 10 uncu maddesinin “(1) Kişisel verilerin elde edilmesi sırasında veri sorumlusu veya yetkilendirdiği kişi, ilgili kişilere; a) Veri sorumlusunun ve varsa temsilcisinin kimliği, b) Kişisel verilerin hangi amaçla işleneceği, c) İşlenen kişisel verilerin kimlere ve hangi amaçla aktarılabileceği, ç) Kişisel veri toplamanın yöntemi ve hukuki sebebi, d) 11 inci maddede sayılan diğer hakları, konusunda bilgi vermekle yükümlüdür.” hükmünü amir olduğu,
- Aydınlatma yükümlülüğünün gerek açık rıza alınacağı durumlarda gerek Kanundaki diğer kişisel veri işleme şartlarından bağımsız olarak yerine getirilmesi gereken bir yükümlülük olduğu, Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğin (Tebliğ) 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediğinin ispatının veri sorumlusuna ait bulunduğu, veri sorumlusu tarafından aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken; öncelikle veri sorumlusunun kimliğine, kişisel verilerin hangi amaçlarla işlendiğine, kişisel verilerin kimlere ve hangi amaçlarla aktarılabileceğine, elde edilecek kişisel verilerin toplanma yöntemlerine, işlemenin hukuki sebeplerine ve ilgili kişinin Kanunun 11 inci maddesindeki haklarına aydınlatma metninde yer verilmesi gerektiği,
- Veri sorumlusu tarafından Kuruma gönderilen savunma yazısında çalışan ve aday çalışanlarının her birine KVKK Aydınlatma Metni ve Açık Rıza metninin tebliğ edildiği ve çalışanların bu metinleri imza karşılığı olarak veri sorumlusuna teslim ettiği ifade edilmekle birlikte yazıları ekinde aydınlatma metnine yer verilmediği, öte yandan ilgili kişinin şikayet dilekçesi ekinde yer verilen “Kişisel Verilerin İşlenmesine İlişkin Çalışan Muvafakatnamesi”nin hem aydınlatma metni hem de açık rıza metni olarak düzenlendiği kabul edildiğinde; Tebliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan “Kişisel veri işleme faaliyetinin açık rıza şartına dayalı olarak gerçekleştirilmesi halinde, aydınlatma yükümlülüğü ve açık rızanın alınması işlemlerinin ayrı ayrı yerine getirilmesi gerekmektedir.” hükmü gereği şekli olarak aydınlatmanın usulüne uygun yapıldığından söz edilemeyeceği,
- Aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmediği kanaatine varıldığından veri sorumlusu hakkında Kanunun 18 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca 50.000 TL idari para cezası uygulanmasına,
- Veri sorumlusunun çalışanlarının ve yakınlarının açık rızaları olmaksızın kişisel verilerini ve özel nitelikli kişisel verilerini işlediği, işlediği özel nitelikli kişisel veriler bakımından Kanunun 4 üncü maddesinde yer alan genel ilkelerden ölçülülük ilkesine aykırı hareket ettiği ve bu verileri yine çalışanlarının açık rızası olmaksızın yurtiçi ve /veya yurtdışına aktardığı görüldüğünden, Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesini önlemek, kişisel verilere hukuka aykırı olarak erişilmesini önlemek ile kişisel verilerin muhafazasını sağlamak amacıyla uygun güvenlik düzeyini temin etmeye yönelik gerekli her türlü teknik ve idari tedbirleri alma yükümlülüğüne aykırı hareket ettiği kanaatine varılan veri sorumlusu hakkında Kanunun 18 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi uyarınca 200.000 TL idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir.
Bu sebeple işverenler, işçilerine karşı gerekli aydınlatmayı yapmaya, ve bu aydınlatmanın kanuni şartları taşımasına önem göstermelidir.
Av. Esra Ülkü BAYRAM
